อรัญญา ชัยคาม:

ยินดีต้อนรับเข้าสู่รายการสด HOTLINE สายสุขภาพนะคะวันนี้วันที่ 5 เมษายน 2563 ร่วม 3 เดือนแล้วนะคะที่เราทุกคนทั่วโลกต้องปรับตัว ปรับวิธีชีวิตทุกด้านเพื่อที่จะอยู่ร่วมกับการระบาดของ COVID-19 วันนี้เราส่วนใหญ่ก็ปรับตัวได้ ท่ามกลางความวิกฤติก็ยังมีความหวังเพราะเราเห็นข่าวดีเรื่องการพัฒนาวัคซีน สำเร็จแล้วแต่ยังไม่สามารถนำมาใช้กับคนได้ เพราะว่าต้องใช้เวลาในการทดลองทั้งกับสัตว์และกับคนร่วมปี แต่วันนี้เราก็มีความหวังว่าเรื่องการกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกายให้กลับมาแข็งแรง หลายคนพูดถึงเรื่องนี้ว่าสามารถทำได้ไหมหากว่าร่างกายภูมิคุ้มกันเราไม่ดีบกพร่องหรือไม่แข็งแรงแล้ว ข่าวดีก็คือสามารถที่จะทำได้แต่ตรงนี้อาจเป็นศาตร์ความรู้ใหม่ ซึ่งคนไทยอาจยังไม่ค่อยเข้าใจวันนี้เราจึงใช้โอกาสตรงนี้เหมือนเดิม ทำอย่างไรพักครู่เดียวคะ

อรัญญา ชัยคาม:

คุณผู้ชมที่มีข้อสงสัยหรือว่าอยากจะถามคำถามเกี่ยวกัยเรื่องของภูมิคุ้มกัน หรือการกระตุ้นภูมิคุ้มกันภายในร่างกายเราสามารถฝากคำถามไว้ได้นะคะ ช่วงนี้เรามาพูดคุยกับนักวิจัยท่านนี้ ท่านบอกว่าขอเวลาครึ่งชั่วโมงขอเวลาอธิบายให้คนไทยเข้าใจว่าเราสามารถกระตุ้นภูมิคุ้มกันในร่างกายเราให้ทำหน้าที่เสมือนกับวัคซีนธรรมชาติได้พูดคุยกับ ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา ค่ะหัวหน้าคณะนักวิจัย Operation BIM  ขอใช้เวลาตรงนี้ให้อาจารย์อธิบายให้เราทุกคนเข้าใจกันนะคะ เพราะตอนนี้ความหวังเดียวของเราก็คือต้องการให้วัคซีนสำเร็จโดยเร็วที่สุดเพื่อนำมาใช้หยุดการระบาดของไวรัส โควิด-19 ถามอาจารย์ถึงการทำหน้าที่ปฏิกิริยาของวัคซีนเมื่อเข้าสู่ร่างกายแล้วมันจะเป็นอย่างไรคะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ปัจจุบันนี้นักภูมิคุ้มกันวิทยาเขายอมรับกันว่าวัคซีนสำเร็จได้ แล้วก็ป้องกันการติดเชื้อ ได้จะต้องมีการสร้างเม็ดเลือดขาว Th17 ขึ้นมาในร่างกาย

อรัญญา ชัยคาม:

เดี๋ยวจำไว้ก่อนนะคะ “เม็ดเลือดขาว Th17”

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

Th17 เป็นเม็ดเลือดขาวภูมิคุ้มกันครับ สาเหตุก็เพราะว่าเม็ดเลือดขาว Th17 จะหลั่งสาร Interleukin-17 และ Interleukin-22 นี่คือสารที่เม็ดเลือดขาว Th17 หลั่งออกมา  สาร 2 ตัวนี้จะมีหน้าที่เพิ่มภูมิคุ้มกันที่เยื่อบุพื้นผิวเซลล์ทำให้เชื้อทำลุผ่านเข้าไปในร่างกายไม่ได้  ที่นี้เยื่อบุพื้นผิวคืออะไร ในทุกส่วนของร่างกายตั้งแต่ดวงตา โพรงจมูก ทางเดินหายใจ ปาก ทางเดินอาหาร ระบบสืบพันธุ์ และระบบขับถ่าย มีเยื่อบุพื้นผิวทั้งนั้น เยื่อบุพื้นผิวเป็นส่วนที่แบ่งกันภายในร่างกายกับภายนอก ถ้าเราป้องกันที่เยื่อบุพื้นผิวไม่ใช้เชื้อทะลุผ่านเข้าไปได้ คุณหน่อยว่ามันป้องกันได้ไหม

อรัญญา ชัยคาม:

มันไม่สามารถทะลุผ่านทางการหายใจ ทางดวงตา หรือว่าทางเดินอาหารได้

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

เนื่องจากว่าที่เยื่อบุพื้นผิวมันถูกเพิ่มภูมิคุ้มกันตรงนั้น เพิ่มยังไง  เรามาดูภาพ ถ้าหากว่าเรามีไวรัสเข้าไปในระบบทางเดินหายใจของเรา

อรัญญา ชัยคาม:

ถ้าเราไปสัมผัส หรือว่ารับจากใครก็แล้วแต่

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ในที่สุดมันก็จะเข้าไปในระบบทางเดินหายใจ มันจะไม่สามารถทะลุผ่านเยื่อบุพื้นผิวของทางเดินหายใจได้ก็เพราะมีการป้องกันของ Interleukin-17 และ Interleukin-22 ที่เราพูดถึงว่านี่คือสารที่หลั่งออกมาโดยเม็ดเลือดขาว Th17 แล้ว IL-17 และ IL-22 ป้องกันไม่ใช้เชื้อทะลุผ่านเยื่อบุพื้นผิวเข้าไปในร่างกาย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ในภาพจำลองเชื้อไวรัสเข้ามาแล้วมันจะแหมะอยู่ตรงนี้ (เยื่อบุพื้นผิว) มันพยายามเข้าไปแต่ก็จะตายตรงนี้

อรัญญา ชัยคาม:

ไม่ลงไปข้างล่าง ถึงปอด

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

สาเหตุก็เพราะว่ามีการสร้างเม็ดเลือดขาวนักฆ่าตรงบริเวณนี้เยอะมาก แล้วก็มีการสร้างโปรตีน peptide ตัวหนึ่ง ซึ่งเป็นพิษต่อเชื้อนั้นด้วย เชื้อก็ตายตรงนี้แหละครับ จึงไม่ทะลุเข้าไปในร่างกาย ไม่ว่าจะเป็นเยื่อในตา ในจมูก ปาก ทางเดินอาหาร ระบบทางเดินหายใจ ระบบสืบพันธุ์ ทุกส่วนในร่างกายเมื่อเราสามารถป้องกันอย่างนี้ในเยื่อบุทางเดินหายใจและทั่วร่างกาย เราก็จะป้องกันเชื้อได้ นี่แหละการป้องกันด่านแรก ง่ายๆ นะครับ

อรัญญา ชัยคาม:

สามารถป้องกันเชื้อไวรัสโควิด-19  และทุกเชื้อ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ครับทุกเชื้อ ทุกสายพันธุ์ นี่คือสิ่งง่ายๆ ที่มักจะถูกมองข้าม  วิทยาศาสตร์มันบ่งบอกอยู่แล้วละว่าเม็ดเลือดขาว Th17 สร้างสาร 2 ตัวนี้ สามารถเปิดดู Reference ได้เลย

อรัญญา ชัยคาม:

อาจารย์คะเม็ดเลือดขาว Th17 ในร่างกายมันเพิ่มขึ้นมาแล้วเนี่ยมันจำทำให้ร่างกายต่อสู้กับเชื้อโรคต่างๆ ได้

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ใช่ครับ

อรัญญา ชัยคาม:

จริงใช่ไหมคะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

จริงครับ 100% ครับ  อันนี้ผมว่า 100% ทางวิชาการนะ  แต่ว่ามันจะป้องกันไม่ให้ทะลุผ่านเยื่อบุพื้นผิวได้ 100% หรือเปล่า ก็ขึ้นอยู่กับความสมบูรณ์ของเยื่อบุพื้นผิว  อย่างเช่นถ้าเยื่อบุพื้นผิวมีแผลเชื้อมันก็อาจทะลุผ่านเข้าไปได้แน่นอน  แต่ถ้าเข้าไปแล้วเราจะทำอะไร  ประการแรกทีเดียว สมมุติว่าเราป้องกันได้ 100% เราก็สามารถป้องกันไม่ให้เชื้อผ่านเข้าไปในร่างกายได้ก็สบายไม่มีปัญหาอะไร  แต่ในกรณีที่เกิดมีการพลัดของเชื้อไวรัสเข้าไปร่างกาย  มันจะอยู่ของมันโดดๆ ไม่ได้ครับ มันต้องวิ่งไปหาเซลล์ในร่างกายเพราะมันต้องฝังตัวอยู่ในเซลล์ของร่างกายแล้วก็อปปี้ตัวเองในนั้น เมื่อมันเพิ่มจำนวนมากขึ้น มากขึ้น มากขึ้น เซลล์มันก็จะแตก ก่อนที่มันจะแตกไวรัสมันก็จะหลุดออกไปจากเซลล์ที่ติดเชื้อนั้น ออกไปแล้วมันก็จะไปเกาะติดกับเซลล์อื่นๆ ทำให้เซลล์อื่นติดเชื้อมันก็เป็นการลุกลามไปเรื่อยๆ หากมันลุกลามไปมากเราก็ติดเชื้อรุนแรง  เราก็ต้องป้องกันไม่ให้มันลุกลาม  วิธีการป้องกันก็คือว่าเม็ดเลือดขาว Th17 ที่เรากระตุ้นขึ้นมา มันไปกระตุ้นเซลล์ T พิฆาต (killer T cell)  เจ้าสีชมพูนี่แหละครับ (ระบุเวลา)

อรัญญา ชัยคาม:

คือ เซลล์ T พิฆาต ถูกกระตุ้นโดน Th17

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

แล้วมันก็จะมาจับกับเซลล์ที่ติดเชื้อ แล้วเซลล์ T พิฆาต ก็จะผ่นสาร granzymes ซึ่งย่อยสลายโปรตีน เซลล์ก็คือโปรตีน ไวรัสก็คือโปรตีน เซลล์ที่ติดเชื้อและไวรัสที่อยู่ในนั้นก็จะสลายไปพร้อมกัน

อรัญญา ชัยคาม:

สลายไปพร้อมกัน ก็คือถูกกำจัดออกจากร่างกายไปเลย  ก็ถูกกำจัดออกจากร่างกายไปเลย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

เป็นจุณไปเลย แล้วก็กลายเป็นของเสียในร่างกาย นี่คือกลไกการป้องกันที่ไม่ให้มันลุกลาม ที่นี้ถ้ามีเชื้อเยอะๆ ละ  เราก็ใช้ Th17 ให้เยอะขึ้น  แต่วิธีการที่ดีที่สุดก็คือทันทีที่มันเกิดเรามีเม็ดเลือดขาว Th17 อยู่ในร่างกายแล้วก็จัดการเลยทันทีกระตุ้นเซลล์ T พิฆาตเข้าไว้

อรัญญา ชัยคาม:

ธรรมชาติเราเองเนี่ยมี Th17 อยู่ในร่างกายอยู่แล้ว

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

แต่ไม่พอ  ในยุคนี้ ในช่วงเวลานี้เราต้องกระตุ้นให้มันขึ้นมา ในช่วงเวลาที่เราต้องการภูมิคุ้มกันมากขึ้น เราต้องกระตุ้นให้มันเพิ่มขึ้น

อรัญญา ชัยคาม:

อาจารย์ได้นำการวิจัยตรงนี้ไปทดสอบกับอาสาสมัครบ้างแล้วใช่ไหมคะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ก่อนที่จะไปถึงตรงนั้น ผมอยากจะบอกอย่างหนึ่งว่าเม็ดเลือดขาว Th17 ที่เรากระตุ้นขึ้นมา ขณะนี้นักภูมิคุ้มกันวิทยาเขาบอกว่ามีลักษณะคล้าย stem cell คุณหน่อย stem cell เราคงเคยได้ยินกันบ่อยๆ นะครับว่า stem cell ก็คือเซลล์ที่มีเสถียรภาพสูง คืออยู่ได้นาน และเพิ่มจำนวนของมันเองได้  นึกภาพนะครับเม็ดเลือดขาว Th17 ในร่างกายมันอยู่ได้นานและเพิ่มจำนวนได้ด้วยตัวมันเองนี่คือคุณสมบัติของ Th17   แล้วก็ยังมีข้อมูลว่าเม็ดเลือดขาว Th17 มันทำหน้าที่สร้างความจำขึ้นมาในร่างกายนะเป็น Th17 memory T cell สร้างความจำว่าครั้งหนึ่งทำให้ภูมิคุ้มกันของร่างกายกำจัดเชื้อใดเชื้อหนึ่งได้แล้ว

อรัญญา ชัยคาม:

กำจัดไวรัสตัวนี้ได้แล้ว  แล้วถ้าเกิดไปรับมาอีก

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ภูมิคุ้มกันของร่างกายจะจำได้ แล้วจัดการกับเชื้อนั้นทันที  เพราะฉะนั้นด้วยเหตุนี้เมื่อเรามี Th17 อยู่ เมื่อเชื้อเข้ามา มันถูกจัดการทันที  ดังนั้นก็เหมือนกับการมีวัคซีน  วัคซีนของ Th17 ทำหน้าที่

1. ป้องกันไม่ให้เชื้อทะลุผ่านเยื่อบุพื้นผิวทั่วร่างกาย ไม่ให้เข้าไปแล้ว แต่ถ้ามันผลัดเข้าไปบ้าง แทนที่จะให้มันไปอยู่ในเซลล์แล้วขยายไปเรื่อยๆ ก็จัดการฆ่าเซลล์นั้น พร้อมกับไวรัสที่อยู่ในนั้นให้เป็นจุลไปเลย ก็เป็นการป้องกันไม่ให้มันแพร่ต่อไป นี่คือประโยชน์ของ Th17 แล้วที่สำคัญก็คือว่า Th17 มันอยู่นาน เพิ่มจำนวนได้ด้วยตัวมันเอง แถมยังสร้างความจำให้กับร่างกาย เพราะฉะนั้น คุณหน่อยว่าข้อดีของ Th17 คือ

อรัญญา ชัยคาม:

นี่คือข้อดี ก็มี Th17 เยอะๆ ก็ดี ก็อยากมีเยอะๆ ในร่างกาย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

เพราะฉะนั้น ก็เสมือนมีวัคซีนอยู่นั่นแหละ ใช่มั้ยครับสิ่งที่มนุษย์พยายามทำอยู่ตอนนี้ก็คือ สร้างวัคซีนขึ้นมา เค้ามุ่งเป้าในการสร้าง Th17ขึ้นมาในร่างกาย

อรัญญา ชัยคาม:

แต่ที่ อ. พูดมาทั้งหมด คุณผู้ชมคงกำลังจะสงสัย แล้วทำยังไง ให้ร่างกายเราถูกกระตุ้นและมี Th17 มากๆ เพื่อที่จะสามารถป้องกันเชื้อต่างๆ ที่เข้าสู่ร่างกายด้วยนะคะ หรือถ้ามันเข้าสู่ร่างกายแล้ว เค้าก็จะมี Memory cell ใช่มั้ยคะ ที่สามารถจำว่าตัวไหนเข้ามา เค้าก็จะ delete ไป กำจัดมันออกไป ช่วงหน้ามาคุยกันต่อแล้วกันค่ะว่า นวัตกรรมที่ว่านี้ เคยถูกทดลองนำไปใช้กับใครบ้าง แล้วผลจากการใช้เป็นอย่างไร พักครู่เดียวค่ะ

อรัญญา ชัยคาม:

คุยกันต่อนะคะ กับ หัวหน้าคณะนักวิจัย Operation BIM อาจารย์พิเชษฐ์ ซึ่ง อาจารย์เป็นผู้ที่นำนวัตกรรมที่ว่านี้ มาสู่ประเทศไทย 40 กว่าปีแล้วด้วย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

จริงๆ แล้ว ไม่ได้มาสู่ประเทศไทยนะ มันอยู่ในประเทศไทย ไม่ได้นำมา มันเกิดขึ้นในประเทศไทย ตอนนี้เรานำส่งออก

อรัญญา ชัยคาม:

หลายประเทศเลย ใช่มั้ยคะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ครับ ผมก็อยากจะเรียนว่า เมื่อตะกี้ที่เราพูดถึงว่า ถ้าเราสร้าง Th17 ขึ้นมาในร่างกายได้ ก็เปรียบเสมือนสร้างวัคซีนในร่างกายได้

อรัญญา ชัยคาม:

เสมือน วัคซีนในร่างกาย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ครับ.. ป้องกันการติดเชื้อ เพราะเป้าหมายของการทำวัคซีนในปัจจุบันนี้ ต้องกระตุ้น Th17 ขึ้นมาให้ได้ เมื่อเรามีวิธีกระตุ้น Th17 ขึ้นมาได้แล้ว มันก็ทำหน้าที่เป็นวัคซีนแล้วนั่นแหละ

อรัญญา ชัยคาม:

เฉลยเลยค่ะ อาจารย์ วิธีที่ อาจารย์ พูดถึง ก็คือ นวัตกรรมของทางคณะวิจัย Operation BIM คือนวัตกรรมนี้ไปกระตุ้น Th17 ได้ยังไง

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

เราได้มีการใช้สารสกัดจากมังคุด ม.เชียงใหม่ เป็นโครงการร่วมระหว่างภาครัฐและเอกชน โดยการสนับสนุนของ สวทช. แล้วก็มีการสรุปชัดเจนว่า นวัตกรรมของเราสามารถสร้าง Th17 ได้หลายร้อยเปอร์เซนต์ เพิ่มขึ้นมาเรื่อย ๆ ตามจำนวนวันที่มี ถ้ากินมาก ถ้าใช้มากนะครับ ก็ได้ผลมากนะครับ ทีนี้ เมื่อเป็นเช่นนี้ Th17 เกิดขึ้นในร่างกายแล้ว เราก็ไม่ต้องไปสร้างมันล่ะ เราก็ใช้นวัตกรรมนี่แหละ

อรัญญา ชัยคาม:

มันมีตัวหลัก คือ สารสกัดจากมังคุด

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ใช่ครับ

อรัญญา ชัยคาม:

และมีตัวอื่นอีก 4 ตัวรวมเป็น 5 ตัว มีตัวอะไรบ้างนะคะ อาจารย์

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

อย่าไปสนใจ เดี่ยวเค้าจะยุ่งกันนะครับ

อรัญญา ชัยคาม:

เอาเป็นว่าเป็นกลุ่มผลไม้ และ ธัญพืช

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

คือเป็นการใช้สารสกัดเสริมฤทธิ์ที่มีมังคุดเป็นหลักนะครับ โอเค เมื่อทำตรงนั้นแล้ว จึงทดสอบที่ศูนย์วิจัยเทคโนโลยีชีวการแพทย์ ว่ามันสามารถสร้าง Th17 ขึ้นมาได้ เราก็มีการใช้นวัตกรรมนี้ในตลาด ในผู้บริโภคจำนวนมากแล้ว เป็นเวลาเกือบ 10 ปี เขาก็บอกว่า ภูมิคุ้มกันมันดีขึ้นนะ ไม่ค่อยเป็นหวัดเลย เราก็มีการไปทดสอบกับเด็กที่บ้านแกร์ด้า ที่ติดเชื้อ HIV และ เอดส์ ซึ่งภูมิคุ้มกันเค้าต่ำอยู่แล้ว

อรัญญา ชัยคาม:

เป็นกลุ่มเด็กๆ ที่มีเชื้อ HIV อยู่ในร่างกาย

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ครับ แล้วมีภูมิคุ้มกันต่ำอยู่แล้ว เด็กเหล่านี้เป็นหวัด ปีนึงเป็นอยู่หลายครั้งเลย เราให้เค้าใช้ 4 แคปซูล 6 แคปซูลต่อวัน การเป็นหวัดของเค้าทั้งปี ไม่มีเลย “หวัดก็คือเชื้อไวรัส” เพราะฉะนั้นเค้าไม่ติดเชื้อไวรัสเลย

อรัญญา ชัยคาม:

เพราะฉะนั้น ซึ่งคนที่ได้รับเชื้อ HIV นั้นคือ ภูมิคุ้มกันเค้าจะบกพร่องอยู่แล้ว เค้าจะเป็นหวัดง่ายมากแต่หลังจากที่ใช้นวัตกรรมนี้ไปแล้ว ใน 1 ปี ก็ไม่เป็นหวัดเลยหรอค่ะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ใช่ครับ แล้วคนทั่วๆ ไป ก็เช่นกัน เราก็มีการสำรวจผู้ที่ใช้นวัตกรรมของเรา พบว่าผู้ที่เป็นหวัดน้อยลง มีเพิ่มขึ้นเยอะเลย แล้วไม่เป็นทั้งปีก็เพิ่มขึ้นมาก เพราะตรงนี้ ก็เลยชัดเจน สรุปได้ว่า เราเพิ่มภูมิคุ้มกันขึ้นมา แล้วก็ป้องกันไม่ให้มีการติดหวัด ในขณะเดียวกัน

อรัญญา ชัยคาม:

นี่ทำมาหลายปีแล้วใช่มั้ยคะ อาจารย์

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

ทำมาเกือบ 10 ปีแล้วครับ

อรัญญา ชัยคาม:

แต่หลายคนไม่รู้นะคะ เพิ่งจะรู้ตอนมี โควิด-19 เข้ามาระบาดเนี่ยคะ

ศ.ดร.พิเชษฐ์ วิริยะจิตรา:

คือเราอยากจะพูด ก็มีองค์กรที่ห้ามเราไว้ ไม่ให้เราพูดนะครับ

อรัญญา ชัยคาม:

ค่ะ